Zelf paddenstoelenbroed maken hoeft niet ingewikkeld of duur te zijn, zeker niet als je zilvervliesrijst gebruikt. In dit artikel leggen we op een laagdrempelige manier uit waarom zilvervliesrijst een goede keuze is en hoe je het beste te werk kunt gaan. Lees verder om meer te ontdekken over onze methode.
Inhoudsopgave
Voor- en nadelen van zilvervliesrijst voor paddenstoelenbroed
Zilvervliesrijst is om diverse redenen een ideale basis voor paddenstoelenbroed. Het is voedzaam, makkelijk verkrijgbaar en over het algemeen niet duur. Daarnaast zijn rijstkorrels relatief klein, waardoor de kolonisatie van het bulksubstraat in een later stadium efficiënt en snel verloopt.
Het grootste nadeel is dat rijst snel te plakkerig of zacht wordt als hij te lang wordt gekookt. Om dit zoveel mogelijk te voorkomen, is het verstandig de rijst net iets korter te koken dan de verpakking aangeeft. Hierdoor worden de korrels minder plakkerig en is de kans op bacteriële groei kleiner. Bovendien blijft het substraat luchtiger en is het later makkelijker te schudden, wat de kolonisatie versnelt.
Hoe maak je paddenstoelenbroed van zilvervliesrijst?
Hieronder leggen we stap voor stap uit hoe je zilvervliesrijst bereidt voor het maken van paddenstoelenbroed. De focus ligt hierbij voornamelijk op de hydratatie en sterilisatie van de rijst. Na de sterilisatie moet de rijst worden geïnoculeerd, bijvoorbeeld met liquid culture. Lees verder om meer te ontdekken over de benodigdheden en stappen.
Benodigdheden
Voordat je verder leest, is het goed om op te merken dat wij in dit artikel potten gebruiken waarvan de deksels zijn voorzien van microfilters en injectiepoorten. Omdat potten herbruikbaar zijn en gemakkelijk schoon te maken, heeft deze methode onze voorkeur.
Uiteraard is het ook mogelijk om broedzakken met microfilters te gebruiken, eventueel met een injectiepoort. De procedure is dan vergelijkbaar, maar in een aantal stappen hebben we extra uitleg gegeven over de verschillen. Hieronder vind je een opsomming van de benodigdheden.
Essentieel
- Zilvervliesrijst (ongeveer 2 kilo voor 9-10 potten). Zie de sectie over benodigde hoeveelheid rijst voor meer informatie.
- Water
- Potten of broedzakken met micron-luchtfilters
- Vergiet of mixing screen
- Autoclaaf of drukpan
- Brander of fornuis
Optioneel
- Maatbeker
- Pottrechter
- Brouwzak
- Actieve kool
- Gips
- Aluminiumfolie
Stappen
Ben je klaar om te beginnen? Volg de onderstaande stappen zorgvuldig en ontdek hoe je zilvervliesrijst optimaal bereidt voor het maken van paddenstoelenbroed.
1. Meet of weeg de rijst af
Zoek een geschikte werkplek en meet of weeg de benodigde hoeveelheid rijst af. Zie de secties over rijstvolume en -gewicht voor meer informatie over de juiste hoeveelheden.
2. Breng water aan de kook en voeg de rijst toe
Breng, nadat je de rijst hebt afgemeten of gewogen, water aan de kook. Gebruik ongeveer 2 tot 3 keer zoveel water als rijst (in volume).
Als je een brouwzak hebt, kun je deze in de pan plaatsen. Dit maakt het later makkelijker om de gehydrateerde rijst uit de pan te halen.
Zodra het water kookt, voeg je de zilvervliesrijst toe.
3. Kook de rijst
Kook de rijst al dente en let goed op dat je hem niet te lang kookt. Als de rijst te lang kookt, kunnen de korrels barsten, wat het broed slijmerig maakt. Hierdoor wordt het later moeilijker te schudden en kan bacteriële groei worden bevorderd.
De kooktijd varieert per rijstsoort. Proef daarom regelmatig om te controleren of de rijst al dente is (een beetje taai, maar niet hard). Na hydratatie moet het zetmeel in de rijst een glazige uitstraling hebben.
4. Giet de rijst af en laat uitdampen
Giet het water af zodra de rijst al dente is. Als je een brouwzak gebruikt, haal deze dan uit de pan en laat hem op een geschikte plek uitlekken.
Doe de rijst vervolgens in een vergiet of op een mixing screen, zodat hij goed kan uitdampen. Onze voorkeur gaat uit naar een mixing screen, omdat de rijst daarop beter verspreid wordt en efficiënter en gelijkmatiger uitdampt. Een vergiet werkt ook, maar schep de rijst dan regelmatig om.
Laat de rijst ongeveer 15-30 minuten uitdampen en hussel of schep af en toe om.
5. (Optioneel) Voeg actieve kool of gips toe
Na het uitdampen van de rijst kun je optioneel actieve kool of gips toevoegen. Eén eetlepel per 2,5 liter droge rijst is doorgaans voldoende.
Beide toevoegingen zorgen voor extra voedingsstoffen en helpen voorkomen dat de rijst gaat plakken. Een bijkomend voordeel van actieve kool is dat deze vaak gemaakt is van kokosnoothullen. Hierdoor heeft het overeenkomsten met coco coir, een veelgebruikt bulksubstraat.
Aangezien mycelium een geheugenfunctie heeft, zou dit tijdens de kolonisatiefase van het bulksubstraat kunnen bijdragen aan een snellere kolonisatie.
6. Vul de potten of zakken
Vul de potten voor twee derde met rijst. Sluit ze af met deksels die voorzien zijn van micronfilters. Op deze manier voorkom je dat micro-organismen het substraat besmetten. Voor extra zekerheid kan er een laag aluminiumfolie over de deksels worden aangebracht. Dit helpt voorkomen dat er te veel vocht op de filters terechtkomt.
Als je broedzakken gebruikt, vul ze dan met het geadviseerde gewicht. Vouw ze vervolgens netjes, zodat de lucht er tijdens de sterilisatie uit kan en ze automatisch vacuüm trekken.
7. Vul de autoclaaf of drukpan en steriliseer de rijst
Vul de autoclaaf of drukpan met de potten of zakken. In de 23-quart Presto Canner die wij gebruiken, passen 9 potten. Potten kunnen ook liggend in de drukpan worden geplaatst.
Steriliseer de potten ongeveer 2 uur op 15 PSI. Zorg er hierbij voor dat je ongeveer 10 minuten stoom laat ontsnappen uit het ventiel voordat je met het daadwerkelijke sterilisatieproces begint. Zo weet je zeker dat alle lucht in de drukpan is vervangen door stoom. Dit is essentieel voor een succesvolle sterilisatiecyclus.
Als je zakken gebruikt, kan een langere sterilisatietijd nodig zijn, omdat er dan sprake is van een grotere lading. Reken in dat geval op een sterilisatietijd van 2 tot 4 uur.
Houd er daarnaast rekening mee dat het aanbevolen wordt om voldoende ruimte tussen de verschillende zakken te laten. Dit zorgt ervoor dat de stoom alle plekken bereikt en de sterilisatie succesvol verloopt.
8. Laat de autoclaaf of drukpan afkoelen en laad de potten uit
Laat de autoclaaf of drukpan afkoelen totdat deze veilig kan worden aangeraakt. Haal vervolgens de potten eruit, zodat ze verder kunnen afkoelen.
Voor ongesealde broedzakken is het gebruik van een flowkast ten zeerste aan te raden. Wanneer zakken worden uitgeladen in ongefilterde lucht, kunnen ze namelijk gemakkelijk besmet raken.
9. Inoculeer de steriele rijst
Wanneer de rijst is afgekoeld tot kamertemperatuur, kunnen de potten of zakken met steriele rijst worden geïnoculeerd, bijvoorbeeld met liquid culture. Zorg ervoor dat je niet te vroeg inoculeert, aangezien een te hoge substraattemperatuur fataal kan zijn voor het mycelium.
Ent je zilvervliesrijst paddenstoelenbroed
Na de bereiding en sterilisatie van zilvervliesrijst is het tijd om sporen of een schimmelcultuur in het substraat te introduceren. Dit kun je op verschillende manieren doen. Een populaire methode is enten met een sporen- of liquid culture-spuit, waarbij een oplossing met sporen of mycelium direct aan de rijst wordt toegevoegd.
Een andere optie is het gebruik van reeds door mycelium gekoloniseerde granen, een techniek die bekendstaat als Grain to Grain (G2G). Hierbij worden gekoloniseerde granen vermengd met steriele rijst, waardoor het mycelium zich sneller verspreidt.
Tot slot kan een substraat ook worden geënt met een agar wedge. Dit is een klein stukje agar met actief mycelium, dat rechtstreeks aan de rijst wordt toegevoegd om de kolonisatie op gang te brengen.
Welke methode het meest geschikt is, hangt af van de beschikbare materialen en de gewenste snelheid van kolonisatie.
Nadat je het substraat succesvol hebt geënt, is het een kwestie van geduld—geef het mycelium de tijd om te groeien en houd het goed in de gaten.
Extra info: hoeveel zilvervliesrijst heb je nodig?
Voor dit artikel hadden we rijst nodig voor 10 liter-potten, die allemaal voor twee derde werden gevuld. Dat betekent dat er 666 ml gehydrateerde rijst per pot nodig was. Voor 10 potten komt dit neer op 6,66 liter gehydrateerde rijst.
Omdat rijst in de winkel op basis van gewicht wordt verkocht moesten we de volgende rekensom uitvoeren:
6660 / 3.4 (eindvolume van gekookte rijst (ml) ÷ volumefactor per gram (3,4 ml/g)) = 1959 gram droge rijst, oftewel ongeveer 2 kilo.
Volumeverandering
Om nader te bepalen hoe het volume van droge rijst verandert na hydratatie, hebben we een kleine test uitgevoerd. Hieronder is te zien dat 60 ml droge rijst na hydratatie toenam tot 160 ml – een toename met een factor 2,67.
Hierbij moet worden opgemerkt dat deze test is gebaseerd op de specifieke rijstsoort die wij hebben gebruikt en dat de exacte factor kan variëren per soort of merk.
Als je potten gebruikt voor het maken van paddenstoelenbroed, kan bovenstaande factor handig zijn. Bepaal het benodigde volume gehydrateerde rijst voor het aantal potten en deel dit door 2,67. De uitkomst is de benodigde hoeveelheid droge rijst.
Gewichtsverandering
Vervolgens hebben we getest hoe het gewicht van rijst verandert na hydratatie. 47 gram droge rijst nam na hydratatie toe tot 106 gram – een toename met een factor 2,26.
Als je met broedzakken werkt, kan bovenstaande factor handig zijn. Fabrikanten van broedzakken raden vaak een bepaald vulgewicht aan. Met deze factor kun je bijvoorbeeld eenvoudig berekenen hoeveel droge rijst nodig is voor een zak met een vulgewicht van 1 kilo.
Verandering zetmeelstructuur
Tot slot hebben we een klein testje gedaan waarin we de structuur van een droge en een gehydrateerde rijstkorrel onder de loep nemen. Een droge rijstkorrel is melkachtig van kleur, terwijl een gehydrateerde rijstkorrel juist een glazige uitstraling heeft. Het meest relevante verschil voor ons is dat mycelium de glazige korrel kan koloniseren, terwijl dit niet geldt voor de melkachtige korrel.
De verandering in structuur is al waarneembaar bij rijst die al dente is gekookt. Kook de rijst dus niet langer dan nodig en voorkom dat deze plakkerig en zacht wordt.
